[ Pobierz całość w formacie PDF ]

- należy mieć na względzie zasługi stanu szlacheckiego
Modrzewski krytykował prawo zabraniające mieszczanom nabywania ziemi, a nawet
nakazujące w ciągu kilku lat sprzedanie ziemi już kupionej. Z rozpaczą musiał patrzeć na to
człowiek, który obserwował rozkwit miast i mieszczaństwa w Europie.
Rozważania nad organizacją państwa. Modrzewski twierdzi, że: - każdy mieszkaniec jest
obywatelem i państwo powinno mu zapewnić szczęście, - o wartości człowieka nie decyduje
urodzenie, - każdy człowiek powinien być prawnie przygotowany do pracy, a ludz
mi
niezdolnymi do niej powinno opiekować się państwo, - należy ustanowić urzędy nadzorujące
wszystkie dziedziny życia (urzędy miar, urząd do zwalczania żebractwa.
HISORIA DOKTRYN POLITYCZNO  PRAWNYCH
Najwybitniejsi przedstawiciele w ruchu aria skim pierwszego okresu (nurt
radykalny):
- Piotr Giezek (Piotr Gi ka) z Goni dza, Marcin Czechowic, Jan Niemojewski,
Jakub z Kalinówki, Paweł z Wizny
Najwybitniejsi przedstawiciele w ruchu aria skim drugiego okresu (nurt
umiarkowany):
- Faust Socyn, Jan Crell, Jan Stegmann, Stanisław Przypkowski, Jan
Szlichtyng, Andrzej Wiszowaty
41. Zało enia doktryny społeczno-politycznej Braci Polskich
- pa szczyzna i podda stwo chłopów jest niedopuszczalne (nawoływanie
wła cicieli do wyrzeczenia si maj tków i utrzymywania z własnej pracy)
- niedopuszczalne jest tak e u ywanie or a i udział w wojnie (pogl d
radykalnego skrzydła arian; umiarkowani przedstawiciele dopuszczali udział
w wojnie obronnej)
- posłusze stwo nakazom władzy pa stwowej (arianie płacili podatki i
szanowali przedstawicieli władzy); nie mogli jednak obejmowa adnych
urz dów, z którymi wi e si obowi zek karania  na gardle (umiarkowani
przedstawiciele dopuszczali wykonywanie przez arian funkcji pa stwowych,
które nie kolidowałyby z zasadami etyki aria skiej)
- w latach trzydziestych XVII wieku, my liciele aria scy drugiego okresu
stworzyli i uzasadnili nowoczesn koncepcj stosunków mi dzy pa stwem i
Ko ciołem; stosunki mi dzy pa stwem i Ko ciołem miałby by oparte na
zasadzie tolerancji i cisłego rozgraniczenia kompetencji
- istotnymi aspektami doktryny, tym samym pod aj cymi za duchem epoki,
były: domaganie si realizacji w praktyce zasad tolerancji, podkre lanie
konieczno ci krytycznego interpretowania Biblii, obrona prawa do bł du
Najwa niejsze dzieła Grocjusza (1583-1645):
" Dzieje oswobodzenia Holandii
" Mare liberum (Wolno mórz)
" De iure belli ac pacis libri tres (O prawie wojny i pokoju)
42. Grocjusz. Zało enia doktryny polityczno-prawnej
- pa stwo (civitas) zostaje powołane do ycia przez ludzi, na podstawie
odpowiedniej umowy - umowy społecznej
- ów umowa społeczna wyst puje w trzech aktach
" contractus societatis
" contractus subiectioni
" contractus pacta sunt servanda
- moc umowy ludzie zrzekaj si swoich praw na rzecz suwerena (którym mo e
by monarcha, senat lub lud); powstałe wówczas zwierzchnictwo stanowi
istot pa stwa i jest efektem kontraktu (prawa cywilnego), którego
przedmiotem mo e by nawet oddanie si w niewol
- jako, e jeden człowiek mo e odda si w niewol drugiemu, mo liwe jest,
by lud in corpore oddał si równie w niewol (usprawiedliwienie dla
ustroju absolutnego; przesłanka ku akceptacji tego ustroju w wietle
argumentacji prawniczej)
- s dwie drogi ustanowienia suwerennego zwierzchnika
o wskutek kontraktu (pojawia si zwierzchnictwo w ogóle)
o w drodze wojny (jedno zwierzchnictwo ustaje, a pojawia si drugie)
- zasad pa stwa staje si samo zwierzchnictwo, nie za dobro ogółu (chyba
e za cel społeczny zostanie uznane bogacenie si )
43. Grocjuszowska doktryna prawa natury
- Grocjusz reprezentuje wieck i racjonaln koncepcj prawa natury
- prawo naturalne wi e si z prawem ludzkim; towarzyszy ono człowiekowi od
zawsze, ponad wszystko
- ludzie powinni y w społecze stwie (co wyra a pop d społeczny -
appetitus societatis) w sposób pokojowy i zorganizowany; tylko rozum ich
informuje, które czyny s dobre, a które złe w zwi zku ze społeczn natur
człowieka; nawet Bóg nie mo e sprawi , aby czyn zły stał si dobrym
- normy praw natury s niezale ne od tre ci religijnych i powi zane z
natur człowieka;  sam Bóg nie mo e go zmieni [prawa natury] , tak jak i
nie jest wstanie sprawi ,  aby dwa razy dwa nie było cztery
- podstaw porz dku społecznego, do którego człowiek d y, jest umowa
(mi dzy lud mi; umowa społeczna)
- prawo natury istniałoby nawet wówczas, gdyby Boga nie było, jednak e to
On jest twórc natury i nie ma powodu przypuszcza , i Boga nie ma (takie
my lenie byłoby zbrodni )
- Grocjusz podzielił prawo na naturalne i stanowione; podczas gdy prawa
naturalne s uniwersalne i ponadczasowe, wieczne, poznawalne rozumem
człowieka, prawa stanowione cechuje zmienno , ograniczono
- cztery podstawowe zasady prawa natury, których przestrzeganie jest,
według Grocjusza, przesłank zorganizowanego ycia społecznego:
d)obowi zek poszanowania cudzej własno ci (alieni abstinentia)
e)obowi zek wynagrodzenia szkód z własnej winy przyczynionych (dammi
culpa, dati reparatio) [ Pobierz całość w formacie PDF ]