[ Pobierz całość w formacie PDF ]

do obszaru centralnego i wschodniego. Poza Urkisz i jego okolicami czczono Nerigala zwłaszcza na
wschód od Tygrysu. W Azuhinni i kilku innych miastach bóg ten stoi na czele panteonu  obok
Szawuszki z przydomkiem humella, może też występować zaraz za Teszubem i Szawuszką z
Niniwy. W mieście Arrapha zwano jego imieniem jedną z bram, a w lokalnym kalendarzu dwie
jednakowo brzmiące nazwy miesiąca rozróżniano według imion omawianego boga i Teszuba.
Inny bóg z trzeciego tysiąclecia, Lubadaga, występuje póz
niej jako Nubadig i jest dość często
wymieniany w tekstach z Hattusa. Przypuszczalnie czczono go zwłaszcza w północnej Syrii, skąd
jego kult przeniknął do Kizzuwatny i dalej do Anatolii. O  Pani" z Nagar nic nie wiemy, może
chodzi tu o jedną z postaci Szawuszki. Za ideogramami oznaczającymi Słońce i boga-burzę kryją
się prawdopodobnie Szimigi i Teszub. Ten drugi bóg stał się póz
niej główną postacią
wszechhuryckiego panteonu, królem wszystkich bogów. Jego kult wywodził się zapewne z nie
zidentyfikowanego miasta Kumme/Kummija, o którym wspominają liczne mity; leżało ono gdzieś
w północno-wschodniej Mezopotamii. Teszub miał podróżować czterokołowym wozem
zaprzężonym w byki Szeri i Hurri (w wersji wschodniej Szeri i Tilla); jako jego atrybuty wymienia
się deszcze, wiatry i błyskawice. Do upowszechnienia się kultu Teszuba na całym obszarze, na
którym mieszkali Hury-ci, przyczynił się fakt, że wszędzie tam czczono bogów o podobnej istocie i
funkcjach  w północnej Mezopotamii i Syrii Adada i Baala, w Anatolii Tarhu(nta). Na obszarach
wyżynnych i górzystych ze względów klimatycznych bóstwo tego rodzaju zajmowało zawsze
dominującą pozycję jako pan pogody i życiodajnego
l
deszczu, od którego zależał urodzaj. Teszub był naczelnym bogiem . Mitanni, powszechnie też 
od Hattusa po Nuzi  występują i-miona teoforyczne oparte na jego imieniu. Jak wynika z mitów i
modlitw, utożsamiano go często z miejscowymi odpowiednikami typologicznymi. Na przykład w
Ugarit był to Baal z góry Sapon, zwanej przez Hurytów Hazzi (nazwa ta przetrwała w greckiej
formie Kasios), a w miastach północnej Syrii  tamtejszy Adad.
W pewnych ośrodkach lokalna postać boga osiągała czasem ponadregionalne znaczenie. I tak
Teszub z miasta Arrapha był szeroko znany na wschód od Tygrysu. Największą wszakże sławą
cieszył się Teszub z Halab; czczono go nie tylko w Syrii i Azji Mniejszej, lecz nawet w Nuzi.
Pierwotnie Halab było zapewne miejscem kultu semickiego Addu; póz
niej doszło do utożsamienia
tego boga z Teszubem, co świadczy o tym, że wśród mieszkańców tych okolic Huryci stanowili
znaczną część. Uformowała się tu również swoista tradycja religijna i mitologiczna, przejęta z
czasem przez ludność hurycką Kizzuwatny i całej Azji Mniejszej.
Innym wielkim i powszechnie czczonym bóstwem była Szawuszką, w trzecim tysiącleciu zwana
Szauszą. Zdaje się, że ogniskiem, z którego rozprzestrzenił się jej kult, była Niniwa. W postaci
Szawuszki zespalają się cechy podobnej natury bogiń mezo-potamskich  sumeryjskiej Inanny i
semickiej Isztar. Ogólnie biorąc, jest ona boginią miłości i wojny, ale przypisuje się jej również
liczne inne funkcje; przypomnijmy, że posąg bogini był dwukrotnie wysyłany z Mitanni do Egiptu,
gdzie miał uleczyć chorego faraona. W mitach i modlitwach Szawuszką jest nazywana  królową
Niniwy" i  królową nieba". W wielu miastach Asyrii występuje jako najważniejsze bóstwo, często
zresztą obok jakiegoś boga. W Arrapha owym towarzyszem jest Teszub  według mitów brat
bogini; parze tej przypisuje się podwójną świątynię odkrytą w Nuzi. Także w Mitanni obydwa
bóstwa zajmowały naczelne miejsce. Na zachodzie, mimo iż jako partnerka Teszuba pojawia się
Hebat, Szawuszką zachowuje swe znaczenie, widoczne w sferze zarówno mitu, jak i kultu, i jest
utożsamiana z semicką Astarte. Jej rozmaite odmiany spotyka się w Kizzu-watnie i miastach
wschodniej Anatolii; z czasem wokół tych postaci narosły nowe podania, utworzyła się miejscowa
tradycja. Jako bóstwo, w którym łączą się przeciwne sobie aspekty, męski i żeński, ma anatolijska
Szawuszką atrybuty należne obu płciom. W roli jej towarzyszek czy też służek występują  tylko
w kręgu zachodnim  Ninatta i Kulitta, ponadto w tekstach z Hattusa 137
wymienia się zagadkowe boginie z jej kręgu o imionach Szintal-wuri, Szintalirti i Szinantatukarni.
Zasięg ogólnohurycki miał kult Szimigi, czyli Słońca, i Kuszuha, czyli Księżyca. W drugim
tysiącleciu znaczenie obydwu bogów było w istocie dość ograniczone. Szimigi przejął wiele cech
babilońskiego Szamasza. W micie jest tym bogiem, który pierwszy dostrzega niezwykłe wydarzenia
na ziemi i donosi o nich Te-szubowi; jest również bogiem wyroczni i wróżb. Natomiast Księżyc
wymienia się głównie jako boga przysięgi, jej gwaranta; zbliża go to naturą do bóstw podziemnych.
Warto wspomnieć, że Hu-ryci przejęli również prastary kult Księżyca z Harran. Małżonki Szimigi i
Kuszuha zostały zapożyczone z Mezopotamii. Aja jest także w tradycji babilońskiej towarzyszką
Szamasza, natomiast JMikkal, partnerka Kuszuha, to bogini pochodzenia sumeryjskiego
" (z Ningal  Wielka Pani"). Tę ostatnią czczono szczególnie w Uga-rit, warto też przypomnieć, że w
XIV wieku królowe hetyckie nosiły imiona teoforyczne zawierające imię bogini.
W wyliczeniu bóstw ogólnohuryckich nie może zabraknąć Kumarbiego. Jest on znany jako wybitna
postać wielu mitów, w których występuje z zasady w roli przeciwnika Teszuba i dąży do
" odzyskania utraconej władzy nad światem. To w jego głowie rodzą się pomysły, które stają się
osnową akcji mitologicznej. Siedzibą Kumarbiego było miasto Urkisz  zapewne inne aniżeli to, z
którego pochodzą inskrypcje Atalszena i Tiszatala. Boga znano od Azuhinni na wschodzie po
Hattusa, ale  rzecz charakterystyczna  jego imię nie odgrywa żadnej roli jako podstawa imion
teoforycznych (może w świadomości Huryty stanowił postać negatywną?). Także w kulcie
zajmował raczej drugorzędną pozycję, chociaż w niektórych miastach wymienia się go na [ Pobierz całość w formacie PDF ]