[ Pobierz całość w formacie PDF ]

181
PRZEA

CKI
Nie mylę się. Toteż byłbym chyba obłąkanym, odbudowując ten zamek.
CIEKOCKI
To sobie idz
! idz
! My sami go będziemy odbudowywać!
PRZEA

CKI
Każdemu wolno. Co do mnie, to odbudowywałbym go na to, żeby tą odbudową właśnie
przygotować, wywołać, sprawić jego zniszczenie. Im bardziej bym się mozolił nad jego
wskrzeszeniem z martwych, tym ognistszą prowadziłbym propagandę za jego ostatecznym
zniszczeniem.
RADOSTOWIEC
Kolego Edwardzie! Nie macie prawa tak mówić, bo to są nędzne sofizmaty.
ZABRZEZIC
SKI
Nie masz prawa! Zastanów się! Zastanów się, co mówisz i wobec kogo.
WILKOSZ
Fircyk!
PRZEA

CKI
do Wilkosza
Panie profesorze!
WILKOSZ
Rachuję się ze słowami i powtarzam: fircyk!
PRZEA

CKI
A więc niechże sobie będzie  fircyk. �w fircyk chciał wybadać panie i panów, o ile są
zdolne i zdolni do żywota w złudzeniach.
KSI
%7łNICZKA
Właśnie, że będziemy żyli tymi złudzeniami, które nam pan tutaj ukazywał!
SMUGONIOWA
Bez tych złudzeń czymże byśmy żyć mogli?
182
PRZEA

CKI
Istotą rzeczy, nie romantyką. Czyż nie widzicie, że z każdej dziury, zza każdego węgła
czai się i zieje nienawiść?
WILKOSZ
Pan byłeś tym, który zamierzał pracą niestrudzoną, prawdą najrzetelniejszą, rozwojem po-
jęć niewątpliwych niweczyć tę nienawiść. Pan sam wszcząłeś tę pracę. A teraz:  Figaro tu& 
KSI
%7łNICZKA
Miała się tu rozpalić pochodnia nowego życia. Miała się tu zacząć ta głęboka orka, która
da wiedzę i chleb wszystkim. Nawet ja nie byłam odepchnięta&
PRZEA

CKI
Otóż dowiedzcie się państwo, że was oszukiwałem. Ja nie wierzę w skuteczność tej pracy.
RADOSTOWIEC
A w cóż kolega wierzysz?
BUKAC
SKI
Coś tu wygadywał, deklamatorze?
WILKOSZ
 & Figaro tam!
PRZEA

CKI
Zaraz! Po kolei i spokojnie, spokojnie! %7łe się komuś powie w nos: Figaro albo deklamator
 to jeszcze nic nie jest.
SMUGONIOWA
do Przełęckiego
To nic nie jest?
z rozpaczą
Co się tu dzieje? Panie profesorze Przełęcki!
PRZEA

CKI
A co?
SMUGONIOWA
Pan śmie słuchać takich zniewag! Pan śmie! Pan śmie mówić takie rzeczy wobec mnie&
wobec tutejszej nauczycielki. Pan& wobec mnie, która& której&
183
PRZEA

CKI
Pani nie jest dzieckiem ze szkółki&
CIEKOCKI
w furii
Po coś kolega tutaj przyjechał? Ja, na przykład& Mówię o sobie, ponieważ ten temat naj-
lepiej znam& Uczę gramatyki& Badam mowę ludową i milczę o moich celach. Milczę o
tym, dlaczego zbieram i badam mowę ludową. Zbieram ją i basta! Milczę o tym, dlaczego to
robię. Rozumiesz mię czy nie?
PRZEA

CKI
To jeszcze mogę zrozumieć, że ty milczysz. Ciekocki zbiera mowę ludową i milczy, a ja to
jednak rozumiem.
CIEKOCKI
w furii
Ale ty! Tyś się tu pętał między nami, tyś się tu szastał i prastał! Gadałeś tu ile wlezie, od
świtu do nocy. Obnosiłeś tu ideały. Chciałeś być sercem dzwonu. Tyś tu w nas dzwonił. Pod-
niecałeś nas, gdyż jakoby byliśmy za mało podnieceni. Tyś był na wysokościach, a my nie!
Rozumiesz mię?
PRZEA

CKI
Nawet i rozumiem. Profesorze Ciekocki  rozumiem. Ja byłem na wysokościach, a wy nie.
Teraz wy tam możecie być, na wysokościach. Rozumiesz mię?
CIEKOCKI
Po coś tu przyjechał? Jeszcze raz ci się pytam!
PRZEA

CKI
Zaraz odpowiem. Ale proszę o spokój. Przyjechałem, rozczarowałem się do tutejszych ro-
bót i odjadę. Odjadę zaś dlatego, że tutaj dopiero na miejscu przestałem wierzyć we wszystko,
co się tu robi.
WILKOSZ
Spokojnie? Dobrze  spokojnie. Jakże to można w to nie wierzyć? Nie wierzyć w to, że
nasi nauczyciele ludowi słuchając nas, obcując z nami uczą się historii, geologii, geografii,
botaniki tej tu okolicy, że się uczą gramatyki, dowiadują istoty rzeczy o każdym zabytku, o
ziemi, wodzie, powietrzu& Profesor Przełęcki nie wierzy w pożytek tej nauki, nie wierzy w
to, co widzi i uznaje każdy parobek, stróż nocny, pachciarz&
184
PRZEA

CKI
A nie wierzę! Nie wierzę, gdyż nasz tutaj pobyt i wykład jest szkodliwy.
RADOSTOWIEC
Szkodliwy jest nasz tutaj pobyt i wykład? Powtórz to!
PRZEA

CKI
Powtarzam: jest szkodliwy!
BUKAC
SKI
Dla kogo szkodliwy?
CIEKOCKI
Szkodliwy jest mój wykład gramatyki?
BUKAC
SKI
Geografia jest szkodliwa?
MAA
OWIESKI
A botanika jeszcze jak!
PRZEA

CKI
A cóż powiecie na to, jeśli nauczyciel ludowy oświadcza: Od czasu, gdyście tu przyszli z
waszymi kursami, z waszymi ideami, z waszym nauczaniem, z całym waszym wyższym
światem, nie ma dla mnie innego wyjścia, tylko w łeb sobie palnąć albo uciekać do Ameryki.
SMUGONIOWA
w przerażeniu
Po co pan to mówi? Panie profesorze!&
WILKOSZ
Są tacy wśród naszych słuchaczów? Są tacy?
PRZEA

CKI
Są tacy na pewno. Niech pani Smugoniowa powie, czy takich nie ma!
SMUGONIOWA
stchórzyła
Cóż ja? Dlaczegóż ja?
185
CIEKOCKI
Koledzy! Ależ ten człowiek kpi sobie z nas!
MAA
OWIESKI
Ależ to wstyd słuchać!
PRZEA

CKI
Nasze tutaj wykłady, oddziaływania, gadania dobrego przyniosły niewiele, prawie nic, a
złego  w bród. Ze skutków należy sądzić o wartości przyczyny.
BUKAC
SKI
Kłamstwo!
KLENIEWICZ
Przykład wskazać!
PRZEA

CKI
Poprzewracaliśmy w głowach ludziom prostym! Zburzyliśmy wszystko, co stało na miej-
scu!
KLENIEWICZ
Przykład wskazać!
MAA
OWIESKI
Dowód!
PRZEA

CKI
Dowód? Wyśmienicie! Wez
my& ale w takim razie muszę mówić otwarcie, wskazywać
palcem. Panowie mię zmuszacie.
WILKOSZ
Dalej go! Z
miało! Pana stać na to!
CIEKOCKI
Co sobie masz żałować!
PRZEA

CKI
Wez
my, dajmy na to, takiego nauczyciela Smugonia&
186
SMUGONIOWA
wzburzona
Co takiego?!
PRZEA

CKI [ Pobierz całość w formacie PDF ]